Inhoud

• Wat doet tioguanine en waarbij gebruik ik het?
• Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
• Mag ik tioguanine gebruiken met andere medicijnen?
• Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
• Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
• Hoe gebruik ik dit medicijn?

tioguanine

Tioguanine is een kankerremmende stof (cytostaticum). Het remt ook de lichaamseigen afweer.

Artsen schrijven het voor als chemotherapie (chemokuur) bij bepaalde vormen van leukemie (kanker in bloed en beenmerg).

Artsen schrijven tioguanine ook voor bij ziekten waarbij het afweersysteem per ongeluk de eigen lichaamscellen aanvalt, namelijk bij de chronische darmziekten colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn.

Wat doet tioguanine en waarbij gebruik ik het?

Kanker

Kanker is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende aandoeningen, waarbij lichaamscellen zich ongeremd vermenigvuldigen. Het gevolg zijn tumoren (gezwellen) of afwijkingen in bloed en lymfebanen. Het is een ernstige ziekte die slecht kan aflopen, als men er niets aan doet.

Dankzij nieuw onderzoek is tegenwoordig goede behandeling van veel soorten kanker mogelijk.

Artsen schrijven tioguanine voor bij verschillende vormen van leukemie. Deze verschillen van elkaar in welk type bloedcellen er veel te snel gaan delen. Het beenmerg bevat dan veel onrijpe cellen, die de aanmaak van gezonde bloedcellen verstoren. De vormen van leukemie zijn:

• acute myeloïde leukemie (AML).
• acute lymfatische leukemie (ALL).
• chronische myeloïde leukemie (CML).

Oorzaak
In elke cel zit DNA. DNA bevat de erfelijke eigenschappen van ons lichaam, zoals de bloedgroep en de kleur van de ogen. Door het DNA weten cellen wat ze moeten doen. Bijvoorbeeld ook hoe snel ze zich moeten delen.
Bij een celdeling ontstaan uit één cel 2 dochtercellen, met exact hetzelfde DNA als de moedercel. Als het stukje DNA dat de celdeling bestuurt beschadigd raakt, kan de cel zich sneller gaan delen. De nieuwe cellen bevatten dezelfde beschadiging in het DNA als de moedercel. Daardoor gaan ook deze cellen zich veel te snel delen, met kanker tot gevolg.

Hoe de beschadiging in het DNA ontstaat, is vaak onbekend. Het lijkt soms te komen door chemische stoffen als teer in tabaksrook, of door asbest, alcohol, te veel of te vet voedsel, straling of door een erfelijke aanleg.

Verschijnselen
Kanker is een verraderlijke ziekte. Elke kankersoort veroorzaakt weer andere klachten. In het beginstadium zijn er vaak helemaal geen verschijnselen. Sommige klachten komen bij vrijwel alle kankersoorten voor, zoals erge vermoeidheid, gebrek aan eetlust en sterke vermagering (bijvoorbeeld meer dan 3 kilo per maand).

Leukemie kunt u bovendien merken aan: extreme moeheid, duizeligheid, bleekheid, kortademigheid, bloedingen (bloedneuzen, tandvleesbloedingen), gezwollen lymfeklieren (in hals, onder de oksels en in de liezen) en meer infecties. Veel van deze verschijnselen ontstaan doordat de leukemiecellen de groei van gezonde bloedcellen tegengaan. Er zijn dan te weinig gezonde bloedcellen.

Behandeling
De behandeling hangt af van het type leukemie en de omstandigheden van de patiënt.

ALL en AML
Meestal begint de behandeling met een intensieve chemokuur om de leukemiecellen te doden. Daarna volgt een behandeling om het bereikte resultaat vast te houden. Deze behandeling bestaat uit een serie chemokuren. Ook kan de arts bekijken of u in aanmerking komt voor beenmerg- of stamceltransplantatie met beenmerg of stamcellen van een donor.

CML
De behandeling hangt af van het soort kanker en het stadium van de ziekte.
Bij chronische myeloïde leukemie wordt meestal een kankerremmende tyrosinekinaseremmer gegeven, zoals imitinib of nilotinib. Als dit niet voldoende werkt, is soms een stamceltransplantatie mogelijk, waarbij u stamcellen krijgt van een donor. Als dit niet mogelijk is, kan de arts een chemokuur voorschrijven, zoals met tioguanine.

Effect
Tioguanine bindt zich aan het DNA in de cellen. De cellen kunnen zich hierdoor niet meer delen. De kanker wordt zo tot staan gebracht.

Colitis ulcerosa

Verschijnselen
Colitis ulcerosa is een chronische ontsteking van het slijmvlies van de darm. Hierdoor heeft u frequente en forse diarree, vaak met bloed en slijm erbij. Andere klachten zijn buikpijn, koorts, uitdroging, bloedarmoede en gewichtsverlies. Periodes met weinig klachten worden afgewisseld met periodes waarin de ziekte opvlamt.

Oorzaak
Colitis ulcerosa is een auto-immuunziekte. Waarschijnlijk is het afweersysteem in de war. Men denkt dat het in plaats van ziekteverwekkers de eigen goede bacteriën in de darm aanvalt. Hierdoor wordt de darmwand beschadigd en ontstaat een ontsteking, die de darmen verder beschadigt. Meestal is het laatste stuk van de darm aangedaan. Na verloop van tijd kan de ziekte zich uitbreiden naar de rest van de dikke darm. Het is onbekend waarom het lichaam zich keert tegen de eigen cellen.

Behandeling
Colitis ulcerosa wordt in eerste instantie behandeld met 5-ASA-medicijnen, zoals mesalazine of met bijnierschorshormonen (corticosteroïden). Als deze medicijnen niet voldoende helpen of als u deze medicijnen niet kunt  gebruiken, kan de arts een ander afweeronderdrukkend medicijn voorschrijven. Meestal is dit azathioprine of mercaptopurine, of als deze niet helpen tioguanine .

Werking en effect
Tioguanine remt de afweer van het lichaam tegen de eigen darmcellen. Het vermindert de ontsteking en remt de ziekte af. Het kan enkele maanden duren voordat uw klachten, zoals diarree en buikpijn, verminderen.

Ziekte van Crohn

Verschijnselen
Bij de ziekte van Crohn zijn delen van de darm chronisch ontstoken. De ontsteking veroorzaakt buikpijn, koorts, diarree, moeheid en gewichtsverlies. Periodes met weinig klachten worden afgewisseld met periodes waarin de ziekte opvlamt.

Oorzaak
De precieze oorzaak van de ziekte van Crohn is niet bekend. Waarschijnlijk is het afweersysteem in de war. Men denkt dat het in plaats van ziekteverwekkers de eigen goede bacteriën in de darm aanvalt. Hierdoor wordt de darmwand beschadigd en ontstaat een ontsteking die de darmen verder beschadigt. De ontsteking dringt diep door tot de spierlagen van de darmen. Meestal is het laatste deel van de dunne darm en het eerste deel van de dikke darm aangedaan. Door de chronische ontsteking ontstaan verdikkingen in de darm, waar de ontlasting moeilijk langs kan. Ook ontstaan verbindingsbuisjes (fistels) van de darm naar andere organen, zoals de blaas, de vagina en tussen delen van de darm onderling.

Behandeling
De behandeling is erop gericht om de pijn en ontsteking te remmen en verdikkingen en fistels in de darmen te voorkomen. De arts zal in eerste instantie meestal 5-ASA-medicijnen voorschrijven, zoals mesalazine of sulfasalazine. In tweede instantie schrijven artsen bijnierschorshormonen (corticosteroïden) voor in klysma’s of als tabletten om in te nemen. Helpen deze medicijnen niet voldoende  of mag u ze niet gebruiken? In dat geval kan de arts een ander afweeronderdrukkend medicijn voorschrijven. Meestal is dit azathioprine of mercaptopurine, of als deze niet helpen tioguanine.

Werking en effect
Tioguanine remt de afweer van het lichaam tegen de eigen darmcellen. Het vermindert de ontsteking en remt de ziekte af. Het kan enkele maanden duren voordat uw klachten, zoals diarree en buikpijn, verminderen.

Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Dit medicijn heeft een krachtig werking op de celdeling, niet alleen van kankercellen of cellen van het afweersysteem, maar ook van gezonde lichaamscellen. Hierdoor kunnen bijwerkingen ontstaan, bijvoorbeeld op plaatsen waar de cellen zich van nature snel delen. Dit zijn de slijmvliezen van mond, maag en darmen, de huid, de haren en het bloed.

Door de lijst van bijwerkingen kan het lijken dat het middel erger is dan de kwaal. Maar de bijwerkingen komen lang niet bij iedereen in dezelfde mate voor. Bovendien gaan de bijwerkingen na de kuur geleidelijk over.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Leveraandoeningen. Waarschuw uw arts bij een gele kleur van huid en oogwit, pijn boven in de buik of een dikke buik met uitpuilende navel.

  Uw arts zal de werking van uw lever regelmatig controleren. Als u met dit medicijn stopt, kan de lever weer herstellen.

• Meer kans op infecties door bacteriën, schimmels of virussen. Neem contact op met uw arts bij de volgende verschijnselen: onverklaarbare koorts of keelpijn, blaasjes in de mond of keel, verkoudheid, griep, steenpuisten of andere huidinfecties.

  Dit komt omdat uw lichaam minder witte bloedcellen aanmaakt. Uw arts zal uw bloed regelmatig controleren.

• Meer kans op bloedingen, zoals blauwe plekken en bloedneuzen. Neem contact op met uw arts bij bloedneuzen, onderhuidse bloedinkjes en blauwe plekken.

   Deze bijwerking ontstaat door een tekort aan bloedplaatjes. Uw arts zal uw bloed regelmatig controleren. Soms is het nodig de volgende dosis uit te stellen totdat de hoeveelheid bloedplaatjes weer op peil is.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid, braken, diarree, buikpijn, maagpijn, brandend maagzuur en minder eetlust.

  Deze bijwerkingen ontstaan door ontsteking van de slijmvliezen van slokdarm, maag en darmen.
  Om maagpijn en brandend maagzuur te bestrijden, kan de arts een maagbeschermend medicijn voorschrijven. Bij misselijkheid schrijft de arts een antibraakmiddel voor. Soms helpt het om vaker te eten, maar dan kleine beetjes. Blijft u misselijk of moet u vaker dan één keer per dag braken? Overleg dan met uw arts.
  In zeldzame gevallen ontstaat een ernstige ontsteking van de dikke darm. U merkt dit aan diarree, hevige buikpijn, bloed in de ontlasting en koorts. Waarschuw dan een arts.

• Pijnlijke mond, tong of keel.

  Deze bijwerkingen ontstaan door ontsteking van de slijmvliezen van mond en keel. Eten en drinken kunnen hierdoor pijnlijk zijn. In veel gevallen helpt het om op ijsblokjes te zuigen tijdens de behandeling. Ingrepen aan uw gebit of in uw mond kunnen de klachten verergeren. Daarom is het verstandig vóór u aan de behandeling begint, uw tandarts uw gebit te laten controleren en eventueel behandelen. Verzorg uw gebit extra goed door een aantal maal per dag te poetsen met een zachte tandenborstel. Ook kunt u spoelen met een desinfecterende mondspoeling.

• Bloedarmoede doordat het lichaam te weinig rode bloedcellen aanmaakt. U merkt bloedarmoede aan extreme vermoeidheid en een bleke huid.

  Waarschuw dan uw arts.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Uw huid kan gevoeliger worden voor UV-licht. Bijvoorbeeld van de zon, de zonnebank of UV-lamp. Dit kan jeuk, roodheid en ernstige verbranding geven. Ook kunt u last krijgen van huiduitslag en huidverkleuring.

  Begint u net met dit medicijn? Blijf dan uit direct zonlicht, vooral tussen 10:00 en 15:00 uur. Bescherm uw huid tegen de zon. Bijvoorbeeld met zonnebrandmiddel en beschermende kleding, zoals een hoed en een zonnebril. Ga niet onder de zonnebank. Krijgt u een ernstige reactie op de zon? Stop dan met dit medicijn en waarschuw uw arts.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Mag ik tioguanine gebruiken met andere medicijnen?

Dit middel heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje ‘samenstelling’.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Vaccins. Overleg met uw arts als u gevaccineerd gaat worden. Bepaalde vaccins mag u niet gebruiken. Tioguanine vermindert de werkzaamheid van deze vaccins en verhoogt de kans op bijwerkingen ervan. Dit betreft onder andere bof-mazelen-rodehondvaccin (BMR), gelekoortsvaccin, rotavirusvaccin en BCG-vaccin.
  Bij andere vaccins moet u soms een extra vaccinatie krijgen of moet uw bloed onderzocht om te kijken of het vaccin goed heeft gewerkt. Dit betreft onder andere griepvaccin, tetanusvaccin en vaccin tegen baarmoederhalskanker.
• De antistollingsmiddelen acenocoumarol en fenprocoumon. Tioguanine kan de werking van deze medicijnen beïnvloeden. Meld de trombosedienst als u begint met tioguanine, als de dosering verandert en als u stopt met tioguanine.
• Het medicijnen tegen epilepsie carbamazepine. Dit medicijn wordt ook gebruikt bij zenuwpijn en manische depressiviteit. Tioguanine kan de werking van carbamazepine beïnvloeden. Uw arts zal de hoeveelheid van dit medicijn in uw bloed controleren en de dosering eventueel aanpassen.
• De medicijnen tegen jicht allopurinol en febuxostat. Deze medicijnen kunnen sommige bijwerkingen van tioguanine versterken. Zoals bloedingen, infecties of bloedarmoede. Misschien kan de arts een ander medicijn tegen jicht voorschrijven.
  Moet u toch allopurinol of febuxostat gebruiken? Uw arts zal dan de dosering van tioguanine aanpassen en uw bloed extra laten controleren. Waarschuw uw arts als u keelpijn, blaren in de mond en koorts krijgt.
• Ribavirine, een medicijn tegen virusinfecties zoals hepatitis C. Ribavirine kan sommige bijwerkingen van tioguanine versterken. Zoals bloedarmoede, bloedingen of infecties. Uw arts zal uw bloed vaker laten controleren. Waarschuw uw arts als u keelpijn, blaren in de mond en koorts krijgt.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Het is belangrijk dat uw arts weet welke medicijnen u nog meer gebruikt. Neem daarom uw medicatieoverzicht mee als u naar het ziekenhuis gaat. Dit is een overzicht waarop staat welke medicijnen u gebruikt. Er staat ook andere belangrijke informatie op. Bijvoorbeeld of u allergisch bent voor bepaalde medicijnen. U kunt dit overzicht bij uw eigen apotheek opvragen. Krijgt u in het ziekenhuis nieuwe medicijnen, of verandert er iets aan uw medicijngebruik? Geef dit dan ook weer door aan uw eigen apotheek. Dan blijft uw medicatieoverzicht actueel.

Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?

autorijden?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

alcohol drinken?
Alcohol irriteert de slijmvliezen van het maag en darmen. U heeft daardoor meer kans op bijwerkingen van dit medicijn op uw maag en darmen.
Alcohol kan ook de bijwerking op de lever van tioguanine verergeren. Gebruik daarom liever geen alcohol tijdens de behandeling.

alles eten?
U kunt alles eten wat uw maag verdraagt. Bepaalde soorten voedsel zijn echter af te raden als u last heeft van uw maag.
Op deze site kunt u onder ‘Klachten & ziektes’, ‘Maagklachten’ adviezen vinden voor mensen met maagklachten

Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?

Zwangerschap
Gebruik dit medicijn NIET als u zwanger bent of wilt worden. Er zijn niet veel zwangere vrouwen die dit medicijn hebben gebruikt. Daarom is niet zeker wat de risico’s van dit medicijn zijn voor zwangere vrouwen en hun kind. Er bestaat een risico op bijwerkingen bij de baby. Zoals afwijkingen in het bloed en groeiachterstand. Tijdens de behandeling en tot 7 maanden daarna mag u niet zwanger worden. Bespreek met uw arts een betrouwbare anticonceptiemethode.

Borstvoeding
Geef GEEN borstvoeding als u dit medicijn gebruikt. Het is niet bekend of dit medicijn in de moedermelk komt. Als dat gebeurt, is het voor baby’s zeer schadelijk.

Hoe gebruik ik dit medicijn?

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Hoe?

• Neem de tablet zonder kauwen in met een half glas water.
• Breek de tabletten niet door. Ziet u bij het openmaken van de verpakking kapotte tabletten? Sluit de verpakking dan weer goed en breng deze terug naar de apotheek.
• Voorkom dat poeder van de tabletten zich door het huis verspreidt, anders kunnen uw huisgenoten er mee in aanraking komen.
• Krijgt u wat poeder uit gebroken tabletten op uw huid of in uw ogen? Was uw huid dan goed af. Spoel uw ogen met veel water.
• Komen anderen toch met dit medicijn in contact? Raad hen dan aan zich meteen af te spoelen. Zo beperken ze de risico’s tot het minimum.

Wanneer?

Leukemie
U kunt dit medicijn het beste innemen vóór de maaltijd. Dan neemt uw lichaam het medicijn het beste op. Wordt u misselijk van dit medicijn? Neem het dan met wat voedsel. Neem het medicijn wel elke dag op dezelfde manier in, dus altijd voor de maaltijd of altijd met wat voedsel.

Ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Neem dit medicijn in voor de maaltijd, dan werkt het het best. Kies een vast tijdstip, dan vergeet u minder snel een dosis.

Hoelang?

Leukemie
U gebruikt dit medicijn kortdurend (enkele dagen), waarna een pauze volgt. Daarna gebruikt u het weer enkele dagen met een pauze daarna. Vraag uw arts om een doseerschema zodat u precies weet op welke dagen u het medicijn moet gebruiken.
Het hangt af van het type kanker en van het effect hoelang u dit medicijn kunt gebruiken.

Ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Het duurt meestal 2 tot 4 maanden voor uw klachten afnemen. Merkt u na 6 maanden geen effect? Overleg dan met uw arts.

Wat te doen met urine, ontlasting, bloed, wondvocht of braaksel?

Leukemie
Voorkom dat uw directe omgeving, zoals huisgenoten, in aanraking komt met uw lichaamsvloeistoffen. U mag elkaar wel aanraken, zoals bij knuffelen en zoenen. Het gaat alleen om maatregelen in verband met urine, ontlasting, bloed, wondvocht of braaksel, omdat het medicijn hierin aanwezig is. De mensen die u verzorgen zullen bij uw verzorging altijd wegwerphandschoenen dragen.

Neem tot 3 dagen na de laatste dosering de volgende maatregelen.

• Was uw handen na elk toiletbezoek. Mannen kunnen het best zittend plassen, om spatten te voorkomen.
• Spoel na gebruik van het toilet 2 keer achter elkaar door, met het wc-deksel dicht. Zo voorkomt u spatten. Maak het toilet elke dag schoon.
• Komt u in contact met lichaamsvloeistoffen, bijvoorbeeld bij schoonmaken? Gebruik dan wegwerphandschoenen.
• Zit er urine, ontlasting, bloed of braaksel of uw kleding of beddengoed? Doe ze dan meteen in de wasmachine. Was ze niet samen met ander wasgoed. Kunt u ze niet meteen wassen? Bewaar ze dan in een afgesloten plastic zak.
• U kunt resten van urine, ontlasting en braaksel opruimen met een wegwerpmatje of keukenpapier. Gooi ze daarna weg in een dubbele afvalzak. Maak de plek daarna eventueel schoon met een sopje. Spoel het sopje door het toilet.
• Bloed en wondvocht kunnen resten van het medicijn bevatten. Doe daarom verband, gaasjes en ander wegwerpmateriaal in een dubbele afvalzak.
• Ook sperma en vaginale uitscheiding kunnen resten van dit medicijn bevatten. Gebruik een condoom en/of een beflapje. Deze kunt u weggooien in een dubbele afvalzak.
• Wilt u meer weten? Bekijk dan de adviezen op kanker.nl.

Ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Neem contact op met uw arts voor advies over wat te doen met uw lichaamsvloeistoffen. Bijvoorbeeld met urine, ontlasting, bloed, wondvocht of braaksel. Het medicijn kan hier in kleine hoeveelheden aanwezig zijn. De maatregelen kunnen nodig zijn zodat uw omgeving niet in aanraking komt met uw lichaamsvloeistoffen.